Chế tài đối với hành vi đăng tải thông tin không chính xác lên mạng xã hội

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện những thông tin không đúng sự thật liên quan đến nam nghệ sĩ Trấn Thành, ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín, danh dự, nhân phẩm và thiệt hại cả về mặt tài sản. Cụ thể, qua đoạn “chat” trên mạng xã hội của hai cô gái lạ với nội dung liên quan đến nam nghệ sĩ Trấn Thành, tuy nhiên nội dung của đoạn “chat” không đúng sự thật và chỉ nhằm mục đích “đùa giỡn” như lời tường trình của họ. Mặc dù với mục đích “đùa giỡn” hay không thì họ đã thực hiện những hành vi vi phạm pháp luật và phải được xử lý theo quy định của pháp luật. Theo Khoản 1 Điều 34 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì danh dự, nhân phẩm và uy tín của cá nhân được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Vậy pháp luật đã có những quy định như thế nào để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của những người bị hại trong những trường hợp tương tự như trên? Sau đây DTD sẽ phân tích vấn đề này dưới góc độ pháp lý.

1. Trách nhiệm hành chính

Căn cứ theo điểm b khoản 3 Điều 16 Luật An ninh mạng năm 2018 quy định như sau:

“3. Thông tin trên không gian mạng có nội dung làm nhục, vu khống bao gồm:

b) Thông tin bịa đặt, sai sự thật xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác”.

Theo đó, ngoài Bộ luật Dân sự năm 2015, Luật An ninh mạng năm 2018 đã quy định về hành vi đăng tải thông tin bịa đặt sai sự thật lên mạng xã hội.

Trường hợp hành vi vi phạm gây hậu quả không nghiêm trọng thì chủ thể vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, cụ thể như sau:

“Điều 101. Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội

1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:

a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;

…...”.

Lưu ý: Mức phạt trên là mức phạt áp dụng đối với tổ chức. Trường hợp cá nhân vi phạm thì mức phạt tiền bằng 1/2 mức phạt tiền đối với tổ chức.

Như vậy, đối với hành vi đăng tải thông tin không chính xác lên mạng xã hội gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, nhân phẩm của người khác, cá nhân vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 - 10.000.000 đồng căn cứ theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ.

2. Trách nhiệm dân sự

Căn cứ Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì người nào có hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường (trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác). Trong đó, thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm được xác định tại Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015 và được hướng dẫn bởi Nghị quyết 03/2006/NQ-HĐTP, với nội dung như sau:

- Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm: chi phí cần thiết cho việc thu hồi ấn phẩm có nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người bị thiệt hại; chi phí cho việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm; tiền tàu, xe đi lại, thuê nhà trọ (nếu có) theo giá trung bình ở địa phương nơi thực hiện việc chi phí để yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc, cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; chi phí tổ chức xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại và các chi phí thực tế, cần thiết khác để hạn chế, khắc phục thiệt hại (nếu có);

- Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút:

+ Nếu trước khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị xâm phạm có thu nhập thực tế, nhưng do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm người bị xâm phạm phải thực hiện những công việc để hạn chế, khắc phục thiệt hại, nên khoản thu nhập thực tế của họ bị mất hoặc bị giảm sút, thì họ được bồi thường khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút đó.

+ Việc xác định thu nhập thực tế của người bị xâm phạm và việc xác định thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị xâm phạm được thực hiện theo hướng dẫn tại tiểu mục 1.2 mục 1 Phần II Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP, cụ thể:

Bước một: Xác định thu nhập thực tế của người bị thiệt hại trong thời gian bị xâm phạm có hay không. Nếu có thì tổng hợp số thu nhập là bao nhiêu.

Bước hai: Lấy tổng số thu nhập thực tế mà người bị thiệt hại có được trong thời gian bị xâm phạm so sánh với thu nhập thực tế tương ứng được xác định theo hướng dẫn tại điểm a tiểu mục 1.2 này. Nếu không có khoản thu nhập thực tế nào của người bị thiệt hại trong thời gian bị xâm phạm thì thu nhập thực tế của người bị thiệt hại bị mất; nếu thấp hơn thì khoản chênh lệch đó là thu nhập thực tế của người bị thiệt hại bị giảm sút; nếu bằng thì thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không bị mất.

- Thiệt hại khác do luật quy định.

Ngoài ra, người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp này còn phải bồi thường cho người bị xâm phạm một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu; mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định (mức lương cơ sở hiện nay là 1.490.000 đồng/tháng).

Vì vậy, người bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín có thể khởi kiện người có hành vi vi phạm ra Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, người bị xâm phạm cần chứng minh những thiệt hại, tổn thất thực tế bị mất và giảm sút làm cơ sở để Tòa án giải quyết.

Cụ thể như trong vụ việc Trấn Thành, anh đã đưa ra những căn cứ, chứng minh cho thiệt hại của mình trên thực tế bao gồm: một số hợp đồng quảng cáo bị bỏ dở chưa được ký vì tin đồn; gần 10 nhãn hàng yêu cầu Trấn Thành phải tường trình vụ việc; các chương trình truyền hình đã và đang quay nhưng chưa được phát sóng;.....

Ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính cũng như chịu trách nhiệm dân sự, đối với những trường hợp xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật hình sự.

Có thể thấy rằng, hành vi này được pháp luật quy định cụ thể và có mức xử phạt tương đối cao. Chính vì thế, trong thời kỳ mạng xã hội phát triển như hiện nay, mỗi cá nhân cần biết cách sử dụng nó một cách thông minh để không gây ra những thiệt hại cho người khác cũng như chính bản thân mình.